Landgoed De Utrecht, Brabants Landschap, Stichting Heideboerderij Nederland en Buitenman Boerengoed werken als Stichting Kempische Heideboerderij vanuit Lage Mierde en Netersel aan de heideboerderij in de Kempen. Met Waterschap De Dommel zetten de gebiedspartijen in op een uitvoeringsprogramma voor de komende drie jaar. Ze werken daarin samen met lokale boeren, schaapherders, lokaal bedrijfsleven, gemeentes en ngo’s.
Film over de Kempische Heideboerderij (Productie LocusHaus)
De plannen voor de heideboerderij zijn in de afgelopen drie jaar gegroeid en vormgegeven. Er blijken in de Kempen er op twee locaties mogelijkheden zijn een heideboerderijsysteem uit te voeren, van waaruit de schaapskudde, de heide en de akkers via kringlopen bij elkaar kunnen worden gebracht. De begrazing van heidevelden, bermen, de natuurbegraafplaats en andere natuurgebieden van Landgoed De Utrecht wordt aangevlogen vanuit Buitenman Boerengoed in Lage Mierde. Vanuit de Ruttestraat in Netersel zal de schaapskudde de Neterselse en Mispeleindse Heide en omstreken begrazen en zoekt trekker Brabants Landschap samenwerking met lokale boeren voor afzet van schapenmest, ontwikkeling van akkers, uitwisseling van hooi en stro, enzovoorts.
De partijen in de Kempen zien de heideboerderij als gedeelde filosofie om gezamenlijk vanuit de eigen bedrijfsvoering te werken aan de grote opgaven die er liggen in het landelijk gebied. Zoals overal in Nederland liggen er in de Kempen grote opgaven: diverse sectoren zitten in een transitiefase en in alle sectoren is er sprake van een of andere crisis. De landbouw zit in een transitie om tegelijkertijd voedsel te blijven produceren tegen een redelijke prijs en mee te helpen bij het zoeken naar oplossingen voor de problemen met biodiversiteit, verdroging, klimaat en stikstof. De natuur heeft in het hoger gelegen zandgebied te maken met achteruitgang van biodiversiteit (de heide bijvoorbeeld vergrast sterk) en moet versterkt worden tegen de gevolgen van de klimaatverandering (verdroging), de verslechterende milieucondities en de groeiende recreatiedruk. Verdroging en wateroverlast worden tegenwoordig zo dringend, dat Waterschap De Dommel aandringt op een ‘watertransitie’ om water vast te houden en de waterkwaliteit te verbeteren.
De komende jaren willen alle deelnemers aan de heideboerderij werken aan een uitvoeringsprogramma. Dat is gericht op de volgende doeleinden:
De doeleinden van het uitvoeringsprogramma voor de heideboerderij in de Kempen zijn:
- Integratie van natuur en landbouw
- Optimalisatie van kringlopen voor bodemverbetering
- Natuur: buffers, heidebeheer
- Landbouw: natuurinclusieve landbouw, stikstof
- Water: tegengaan verdroging, verbeteren waterkwaliteit
- Collectieve aanpak beheer en verdienvermogen
- Verbinding met en draagvlak bij lokale bevolking en ondernemers
Werkgebied van de Kempische Heideboerderij (Cartografie: BOINK Tuin- en landschapsinrichting).
Deelnemers aan de Kempische Heideboerderij
Buitenman Boerengoed
Boerderij en herberg Buitenman Boerengoed wordt het infocentrum voor bezoekers die willen genieten van het Kempische heidelandschap. Hier kun je meer leren over de manier waarop dat wordt onderhouden en beschermd. Er worden activiteiten georganiseerd met de schaapskudde. En je kunt proeven van de producten die op dat landschap worden gemaakt. Bezoekers van Buitenman Boerengoed konden in de herberg al proeven van asperges uit eigen kwekerij, vlees van eigen runderen en groenten uit eigen moestuin. Door de heideboerderij komen daar lamsvlees en tal van andere producten bij.
Landgoed De Utrecht
Landgoed De Utrecht is een 2500 hectare groot landgoed met zo’n 1600 hectare bos, 600 hectare landbouwgrond en 200 hectare natuurgebied tussen Esbeek en Lage Mierde. Vanaf 1899 begon levensverzekeringsmaatschappij De Utrecht hier een groot ontginningsproject om de heide om te zetten in productiebos. Het is nu eigendom van verzekeringsmaatschappij ASR. De landbouwgrond wordt gepacht door negen boeren, er zijn drie recreatiebedrijven actief en er wonen tientallen mensen op het landgoed. Het landgoed omvat natuurgebieden als het Reuseldal, de vennen de Flaes en het Goorven en de Mispeleindse heide. Landgoed De Utrecht heeft als doel de natuur en landbouw op het landgoed beter te laten integreren en beschouwt de heideboerderij daar als een goed middel voor. Eigenaar ASR wil in 2030 klimaatneutraal zijn; daar kan Landgoed De Utrecht met zijn natuur en landbouw een belangrijke rol in spelen.
Brabants Landschap
Voor Brabants Landschap is de heideboerderij een stap in de richting van een meer integraal natuurbeheer, waarbij de heide opnieuw onderdeel uitmaakt van de traditionele kringloop van infields en outfields, dat in Nederland verdwenen is. “In de heideboerderij brengen we de mineralen van de heide naar lokale akkertjes”, legt Wim de Jong van Brabants Landschap uit. “De heide verschraalt hierdoor, dat is goed voor de natuur. Door zo mozaïekvormig te werken, krijgen we heel veel verschillende leefgebieden van allerlei soorten.”
Stichting Kempische Heideboeren
Landgoed De Utrecht, Brabants Landschap en Buitenman Boerengoed werken samen aan de heideboerderij in Stichting Kempische Heideboeren, die zich inzet voor de organisatie van de samenwerking en de verbinding met de lokale omgeving. “Ik hoop dat de heideboerderij gedragen gaat worden door de gemeenschap”, zegt Geert Boink van de stichting. In 2021 zullen hiervoor de eerste activiteiten georganiseerd gaan worden.
Contact
Projectleider: Martin Woestenburg, +316 52 38 18 41, martin@woestenburg.nl